Dla rodziców

Jak pomóc dziecku w adaptacji do przedszkola

Drogi Rodzicu!

• Rozpoczęcie nauki w przedszkolu to dla dziecka ogromna zmiana i związane z nią przeżycie. Przygotuj swoją pociechę z wyprzedzeniem na nową sytuację, aby nie była zaskoczeniem czy szokiem.
• Dowiedz się, jak wygląda porządek dnia w przedszkolu, do którego idzie Twoje dziecko – kiedy są posiłki, kiedy drzemka, kiedy spacer czy wyjście na plac zabaw. Aby uniknąć nagłej zmiany codziennej rutyny , na kilka tygodni przed planowanym pójściem dziecka do przedszkola wprowadź w domu podobny harmonogram zajęć. Budź też dziecko o godzinie, o której będzie wstawało do przedszkola. Dzięki temu oszczędzisz maluchowi dodatkowego stresu – nie będzie się musiało adoptować do zupełnie odmiennego rytmu dnia.
• Powiedz dziecku o zmianach, jakie je czekają. Wytłumacz, co to jest przedszkole, po co dzieci tam chodzą i co tam się robi. Nie opowiadaj jednak zbyt wiele o tym, jak będzie, nie snuj konkretnych wizji. Nie zapewniaj, że będzie wspaniale, zwłaszcza jeśli nie jesteś o tym przekonany. Takie zapewnienia mogą wzbudzić podejrzenia dziecka i wzmóc jego obawy.
• Jeśli do tej pory dziecko było z Tobą nierozłączne, to moment pójścia do przedszkola może być dla niego (i dla Ciebie) bardzo trudny. Dlatego ćwicz „rozstania” już wcześniej. Najpierw na krótki czas (np. na godzinę) zostaw pociechę u kogoś z rodziny. Następnie przedłuż nieco ten czas. Potem możesz umówić się na krótką wizytę u kolegi z piaskownicy i zostawić dziecko pod opieką jego rodzica, dając mu przy tym możliwość zabawy z rówieśnikiem. Zawsze jednak żegnaj się z dzieckiem (a nie znikaj, gdy jest czymś zajęte). Określ, kiedy wrócisz, w sposób jasny dla dziecka, np. gdy skończy oglądać wieczorynkę.
• Wspieraj dziecko w jego samodzielności, unikaj wyręczania we wszystkim. Dzięki temu nauczy się wykonywać czynności, które pomogą mu w sprawnym funkcjonowaniu w przedszkolu. Bardzo ważna jest nauka czynności samoobsługowych – ubierania, rozbierania, korzystania z toalety, komunikowania otoczeniu swoich potrzeb oraz preferencji.
• Odprowadzając dziecko do przedszkola, powinieneś maksymalnie skrócić rytuał pożegnania. Pomóż dziecku się przebrać, odprowadź do jego sali, pożegnaj się i wyjdź. Nie sprawdzaj jak dziecko sobie radzi, zaglądając zza drzwi. Takie zachowanie jest przejawem Twojego własnego niepokoju. Nie obciążaj nim dziecka. 
• Jeśli dziecko płacze, nie pozwól, by to zachwiało Twoją pewność siebie. Jeśli ulegniesz i w tym momencie zabierzesz pociechę do domu, to przy następnej próbie odprowadzenia do przedszkola będzie jeszcze gorzej. Maluch nauczy się, że za pomocą łez uniknie rozstania.
• Gdy znikniesz z pola widzenia dziecka, będzie ono  mogło skupić się na radzeniu sobie z emocjami i zaangażuje się w eksplorację otoczenia – zabawę nowymi zabawkami, kontakty z kolegami itd. Jeżeli będziesz przedłużać rozstanie, maluch całą energię będzie kierować na próby uniknięcia trudnej sytuacji.
• Nigdy nie stosuj manewru „ucieczki” – nie zostawiaj dziecka bez pożegnania, licząc na to, że nie zauważy Twojego zniknięcia. Maluch na pewno się zorientuje i może odczuć taką sytuację jako porzucenie. Zburzysz w ten sposób jego zaufanie i zachwiejesz poczuciem bezpieczeństwa. 
• Powiedz dziecku kiedy odbierzesz je z przedszkola, podając punkt w czasie, który będzie dla niego łatwy do określenia (np. gdy skończysz popołudniową drzemkę lub gdy skończysz jeść podwieczorek). Bezwzględnie dotrzymuj tej obietnicy, bo inaczej dziecko przestanie Ci wierzyć. 
• Jeśli dziecko płacze przy rozstaniu, np. z mamą, dobrze jest, jeśli inna bliska osoba (tata, babcia, ciocia) będzie je przez jakiś czas odprowadzać do przedszkola. 
• W okresie adaptacji wsparciem dla dziecka może być zabranie do przedszkola jakiegoś przedmiotu, który daje malcowi poczucie bezpieczeństwa.
• Wspieraj dziecko w radzeniu sobie z emocjami, które w tym trudnym dla niego okresie mogą być bardzo silne. Pamiętaj, że lęk, niepokój czy żal rozstania są w tej sytuacji czymś naturalnym. Dlatego nie zaprzeczaj tym uczuciom, unikaj stwierdzeń: Tylko nie płacz, przecież przedszkole jest super! jeśli wiesz, że nie jest to zgodne z tym co dziecko w tej chwili przeżywa. Powiedz lepiej: Zdaje się, że się trochę boisz, Chyba jest ci smutno itp. Jeśli zaakceptujesz negatywne uczucia dziecka, maluch szybciej się z nimi upora.
• Nie porównuj dziecka z rówieśnikami czy starszym rodzeństwem. Nie mów Popatrz Jasiu nigdy nie płacze w przedszkolu. Każde dziecko może mieć inne tempo adaptacji i w inny sposób reagować emocjonalnie na różne sytuacje, więc porównania nie mają sensu, a są dla malucha krzywdzące. 
• Odbierając dziecko z przedszkola, nie zasypuj go od razu pytaniami: No i jak było?, Jak ci się podobało?, Płakałeś?, Co robiłeś?. Takie pytania mogą niepotrzebnie zestresować malucha. Lepiej będzie, jeżeli zwyczajnie ucieszysz się na jego widok, przytulisz i zaproponujesz coś miłego, co moglibyście wspólnie porobić, a dziecko samo zacznie opowiadać. Pierwszego dnia, odbierając je z przedszkola, możesz podarować mu jakiś drobiazg (jako nagrodę, a nie jako formę przekupstwa, na zasadzie Jeżeli zostaniesz w przedszkolu, to kupię ci zabawkę). 

Umiejętności językowe dzieci w wieku przedszkolnym cz. 2.

 Mowa ma ogromny wpływ na rozwój dziecka, szczególnie w wieku przedszkolnym i szkolnym. Daje możliwość precyzyjnej komunikacji, stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie swoich myśli, własnych opinii i uczuć.
Poziom językowej komunikacji w dużej mierze wpływa na sukcesy edukacyjne, zawodowe oraz stosunki z innymi ludźmi. Należy pamiętać, że rozwój mowy odbywa się etapami i w odpowiednim czasie. Wyodrębnione stadia są do pewnego stopnia umowne, ponieważ każde dziecko rozwija się we własnym indywidualnym tempie.

PIĄTY ROK ŻYCIA

Prawidłowo rozwijające się dziecko:

• Rozwija umiejętność narracji- opowiada, co wydarzyło się np. w przedszkolu, sklepie czy u babci;
• Relacjonuje, co się działo w niedalekiej przeszłości, jak również, co się wydarzy w bliskiej przyszłości;
• Opisuje obrazek;
• Tworzy najwięcej neologizmów słowotwórczych, czyli nowych, oryginalnych słów, zbudowanych na wzór innych, co świadczy o kreatywności i aktywności językowej (np. gotowacz, czyli kucharz itp.);
• Jest zainteresowane mówieniem i pyta dorosłych: Jak to się mówi?;
• Opisuje cechy przedmiotów, ich przeznaczenie i funkcje;
• Wyjaśnia znaczenie słów, rozumie i samodzielnie tworzy proste definicje oraz zagadki słowne;
• Posługuje się nazwami ogólnymi kategorii nadrzędnych typu jedzenie, zabawki, ubrania, pojazdy;
• Rozumie oraz nazywa stosunki przestrzenne i czasowe;
• Posługuje się ok 2000 słów;
• Realizuje samogłoski nosowe [ą], [ę];
• Wymawia głoski [sz], [ż], [cz], [dż], które w mowie spontanicznej może zastępować jeszcze głoskami [s], [z], [c], [dz];
• Czasami artykułuje już głoskę [r], choć może być jeszcze zastępowana głoską [l].

SZÓSTY ROK ŻYCIA

Prawidłowo rozwijające się dziecko:

• Posługuje się wszystkimi częściami mowy, kategoriami gramatycznymi oraz rodzajami zdań występujących w języku polskim;
• Używa liczebników głównych i porządkowych;
• Zna i nazywa pory roku, dnia, dni tygodnia, miesiące, pamięta imiona bohaterów literackich;
• Stosuje nazwy ogólne (np. owoce, warzywa, kwiaty);
• Tworzy własne wierszyki, bajki, opowiadania;
• Opowiada trzyelementową historyjkę obrazkową;
• Zaczyna posługiwać się słowami i zwrotami o znaczeniu metaforycznym, a więc odchodzi od dosłownego rozumienia słów i wyrażeń;
• Umie bawić się słowami, potrafi rymować, zaczyna dostrzegać wieloznaczność wyrazów (np. zamek), zauważa niuanse językowe;
• Nawiązuje i prowadzi dialog z osobą dorosłą spoza rodziny;
• Wyraża własne poglądy i potrafi je uzgadniać z innymi;
• Umie łagodzić spory, wyrażać słownie akceptację, stosować się do zasad prowadzenia dialogu, czekać na swoją kolej w rozmowie;
• Wymawia wszystkie głoski języka polskiego;
• Jego słownik czynny zawiera ok 2500 wyrazów.¹

Przygotowała: Anna Łyżwa i Anna Wiewiórkowska

¹ K. Socha, Umiejętności językowe w trzecim, czwartym, piątym i szóstym roku życia dziecka, „Bliżej przedszkola”, 2022, 9, s. 8.

Umiejętności językowe dzieci w wieku przedszkolnym cz. 1.

Rozwój mowy dziecka trwa od narodzin do ok siódmego roku życia. Są to granice umowne, bowiem już przed narodzinami, w życiu płodowym, dziecko przygotowuje się do podjęcia czynności mówienia (odbieranie bodźców dźwiękowych ze świata zewnętrznego, ssanie palca).
Rozwój mowy odbywa się etapami, które pojawiają się w określonym czasie życia dziecka. Wyodrębnione stadia są do pewnego stopnia umowne, ponieważ uwzględnia się indywidualne różnice rozwojowe. Rozwój kompetencji językowych zależy m.in. od:
– prawidłowego rozwoju somatycznego i psychomotorycznego dziecka;
– jego poziomu intelektualnego;
– rodzaju preferowanej aktywności;
– wpływu środowiska (warunki wychowania, sposoby stymulowania mowy).
Pierwsze trzy lata życia dziecka to okres najintensywniejszego rozwoju mowy. Badający temat uważają, że do siódmego roku życia dziecko przyswaja podstawy systemu językowego. Dzielą ten okres na dwa mniejsze: do trzeciego roku życia kształtuje się mowa, natomiast od trzeciego do siódmego jest ona doskonalona.

TRZECI ROK ŻYCIA

Prawidłowo rozwijające się dziecko:

• Zaczyna budować zdania, początkowo proste, dwu-, trzywyrazowe, potem dłuższe, złożone z czterech, pięciu słów;
• Pod koniec trzeciego roku życia potrafi posługiwać się poprawnymi zdaniami pojedynczymi rozwiniętymi i złożonymi;
• Zdaje pytania i przeczy;
• Odmienia wyrazy, na początku rzeczowniki przez przypadki (zaczyna od mianownika, biernika i dopełniacza), a następnie używa narzędnika, miejscownika, celownika;
• Dość często popełnia błędy fleksyjne- niepoprawnie odmienia wyrazy;
• Przestaje mówić o sobie w trzeciej osobie na rzecz pierwszej osoby, ale zaimek osobowy „ja” pojawia się dopiero w czwartym roku życia;
• Używa zaimka „moje”;
• Posługuje się wieloma rzeczownikami, czasownikami, a także innymi częściami mowy, choć w mniejszym stopniu (np. przymiotnikami);
• Nie używa jeszcze rzeczowników oznaczających pojęcia abstrakcyjne tj. miłość, radość;
• Posługuje się ok 1000 słów;
• W swoim zasobie głosek posiada samogłoski [a], [o], [u], [i], [e], [y], spółgłoski [m], [p], [b], [f], [w], [t], [d], [n], [k], [g], [h[, [l], [ś], [ź], [ć], [dź], [ń] oraz samogłoski półotwarte [j], [ł];
  Może upraszczać i skracać wyrazy, a głoski trudniejsze zastępować łatwiejszymi, na przykład [k], [g] może zastępować głoskami [t], [d]; głoski [s], [z], [c], [dz] oraz [sz], [ż], [cz], [dż] głoskami [ś], [ź], [ć], [dź]; a głoskę [r] głoskami [l] lub [j].

CZWARTY ROK ŻYCIA

Prawidłowo rozwijające się dziecko:

• Posługuje się coraz dłuższymi zdaniami, zbudowanymi z podmiotu i orzeczenia oraz przydawek, okoliczników i dopełnień;
• Dysponuje pełnym zakresem zdań złożonych;
• Coraz lepiej orientuje się w różnicach między przeszłością, teraźniejszością oraz przyszłością;
• Zaczyna rozumieć relacje czasowe, np. przed obiadem, po kolacji, po kąpieli, ale dość rzadko się nimi posługuje;
• Do określania ram czasowych najczęściej używa przysłówków tj.: wczoraj, jutro, już;
• Zadaje bardzo dużo pytań, szczególnie tych rozpoczynających się od słowa dlaczego;
• Posługuje się coraz większą ilością rzeczowników, czasowników, jak również przymiotników, przysłówków, zaimków;
• Zaczyna używać pojęć abstrakcyjnych oraz czasowników nazywających czynności woli, takimi jak: daj, chcę, wolno, trzeba, zabronić, za pomocą których może wpływać na osoby ze swojego otoczenia;
• Wymawia głoski [s], [z], [c], [dz];
• Jego słownik czynny zawiera ok 1500 wyrazów.¹

Przygotowała: Anna Łyżwa i Anna Wiewiórkowska

¹K. Socha, Umiejętności językowe w trzecim, czwartym, piątym i szóstym roku życia dziecka, „Bliżej przedszkola”, 2022, 9, s. 5-8.

20 powodów, dla których warto czytać dzieciom

Dlaczego nie wystarczy, żeby rodzice rozmawiali z dziećmi, włączali im filmy czy nawet audiobooki? Dlaczego dzieci potrzebują wspólnego, głośnego czytania? Poniżej zebraliśmy 20 powodów, dlaczego warto czytać dzieciom. 20 powodów na to, że czytanie dziecku to jeden z największych podarunków, jakie możemy ofiarować naszym dzieciom.

Czytając dziecku zaspokajamy jego potrzeby emocjonalne – czego nie zrobi za nas komputer ani telewizja. Podczas czytania jesteśmy blisko, przytulamy dziecko, patrzymy na nie z miłością, poświęcamy mu czas. W zrozumiały dla niego sposób rodzic swoim zachowaniem przekazuje mu: „Kocham Cię i jesteś dla mnie bardzo ważny”. To właśnie dzięki poczuciu, że jest ważne i kochane, dziecko rozkwita, zaczyna budować wiarę w siebie, życzliwość, empatię, umiejętności społeczne. Zdobywa też istotne kompetencje intelektualne: uczy się języka oraz myślenia. Współczesny człowiek musi umieć samodzielnie myśleć i podejmować decyzje. Powinien też swobodnie i poprawnie posługiwać się językiem, który dla każdego z nas jest prawdziwą wizytówką – w szkole, w pracy i w życiu. Język to przecież podstawowe narzędzie myślenia, zdobywania wiedzy, komunikacji z ludźmi i udziału w kulturze. Dobrze dobrane książki pomagają w rozwijaniu słownictwa, wiedzy i nauczaniu  wartości. Czytając dziecku – poszerzamy tematykę jego zainteresowań, używamy języka literackiego: poprawnego i bogatego, dajemy dziecku dostęp do treści, których nie dostarczy mu własne doświadczenie, rozwijamy jego wyobraźnię, wiedzę i wrażliwość moralną.